KGW, stowarzyszenie, fundacja – porównanie form działalności
Koła Gospodyń Wiejskich mogą działać w różnych formach prawnych. Najczęściej spotykane to KGW na podstawie ustawy z 2018 roku, stowarzyszenie (zwykłe lub rejestrowe), fundacja oraz grupa nieformalna. Każda z tych form ma swoje zalety i ograniczenia, a wybór odpowiedniej zależy od potrzeb członkiń i zakresu planowanej działalności.
1. KGW na podstawie ustawy z 2018 roku
Charakterystyka:
- Rejestrowane w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR).
- Mają osobowość prawną.
- Mogą prowadzić działalność gospodarczą i odpłatną działalność statutową, ale w ograniczonym zakresie.
- Korzystają ze zwolnienia z VAT do 200 000 zł rocznej sprzedaży.
- Mogą prowadzić uproszczoną księgowość (UEPiK).
- Minimum 10 członków założycieli.
Plusy:
✅ Prosta rejestracja w ARiMR.
✅ Możliwość uzyskania dotacji rządowych.
✅ Możliwość prowadzenia sprzedaży i wystawiania faktur.
✅ Uproszczona księgowość (UEPiK).
✅ Osobowość prawna pozwala zawierać umowy.
Minusy:
❌ Możliwość prowadzenia tylko ograniczonej działalności gospodarczej.
❌ Ograniczenia w świadczeniu usług (np. catering wymaga dodatkowych regulacji).
❌ Podlega kontroli ARiMR.
2. KGW jako stowarzyszenie
Stowarzyszenia mogą mieć dwie formy: stowarzyszenie zwykłe i stowarzyszenie rejestrowe.
2A. Stowarzyszenie zwykłe
- Rejestrowane w starostwie powiatowym.
- Nie ma osobowości prawnej.
- Może prowadzić działalność statutową nieodpłatną i odpłatną, ale nie może prowadzić działalności gospodarczej.
- Minimum 3 członków założycieli.
Plusy:
✅ Bardzo prosta rejestracja (brak KRS).
✅ Brak obowiązku prowadzenia pełnej księgowości.
✅ Możliwość pozyskiwania dotacji.
Minusy:
❌ Brak osobowości prawnej – utrudnione zawieranie umów i odpowiedzialność członków.
❌ Brak możliwości prowadzenia działalności gospodarczej.
❌ Brak pełnej swobody w obrocie finansowym.
2B. Stowarzyszenie rejestrowe
- Rejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS).
- Ma osobowość prawną.
- Może prowadzić zarówno działalność odpłatną, jak i działalność gospodarczą.
- Musi prowadzić pełną księgowość.
- Minimum 7 członków założycieli.
Plusy:
✅ Możliwość prowadzenia pełnej działalności gospodarczej.
✅ Możliwość uzyskiwania dotacji i darowizn.
✅ Pełna swoboda działania jako podmiot prawny.
Minusy:
❌ Długi proces rejestracji w KRS.
❌ Konieczność prowadzenia pełnej księgowości.
❌ Regularne obowiązki sprawozdawcze.
3. KGW jako fundacja
Charakterystyka:
- Tworzone przez fundatora, który przekazuje majątek na rzecz organizacji.
- Rejestrowane w KRS.
- Może prowadzić działalność gospodarczą i pozyskiwać darowizny.
- Nie ma członków – zarząd kieruje działaniami.
Plusy:
✅ Możliwość realizacji szerokich celów społecznych.
✅ Możliwość prowadzenia działalności gospodarczej.
✅ Dostęp do różnych form finansowania (darowizny, dotacje, zbiórki publiczne).
Minusy:
❌ Wysokie wymagania formalne przy rejestracji.
❌ Konieczność prowadzenia pełnej księgowości.
❌ Mniejsza rola członków w podejmowaniu decyzji (zarząd ma większą władzę).
4. KGW jako grupa nieformalna
Charakterystyka:
- Brak rejestracji – działa na zasadzie luźnej współpracy członkiń.
- Nie ma osobowości prawnej.
- Nie może prowadzić działalności gospodarczej.
- Może uczestniczyć w lokalnych wydarzeniach i korzystać z niektórych grantów.
Plusy:
✅ Brak formalności, łatwość działania.
✅ Możliwość spontanicznych działań społecznych.
Minusy:
❌ Brak możliwości uzyskiwania dotacji i prowadzenia sprzedaży.
❌ Brak ochrony prawnej dla członków.
❌ Trudności w zawieraniu umów i organizowaniu większych przedsięwzięć.
Podsumowanie – która forma jest najlepsza?
| Forma KGW | Rejestracja | Osobowość prawna | Działalność gospodarcza | Łatwość prowadzenia | Dostęp do dotacji | Liczba założycieli |
|---|---|---|---|---|---|---|
| KGW (ustawa 2018) | ARiMR | ✅ Tak | ⚠️ Ograniczona | ✅ Prosta | ✅ Tak | 10 |
| Stowarzyszenie zwykłe | Starostwo | ❌ Nie | ❌ Nie | ✅ Bardzo proste | ⚠️ Ograniczone | 3 |
| Stowarzyszenie rejestrowe | KRS | ✅ Tak | ✅ Tak | ❌ Trudniejsze | ✅ Tak | 7 |
| Fundacja | KRS | ✅ Tak | ✅ Tak | ❌ Trudniejsze | ✅ Tak | 1 |
| Grupa nieformalna | Brak | ❌ Nie | ❌ Nie | ✅ Najprostsza | ❌ Nie | ❌ Brak |
Wnioski:
- KGW na podstawie ustawy z 2018 r. – najlepsze dla grup chcących prowadzić działalność i korzystać z dotacji, ale w prosty sposób.
- Stowarzyszenie rejestrowe – najlepsze dla organizacji chcących pełnej swobody gospodarczej i prawnej.
- Stowarzyszenie zwykłe – dobre dla grup działających społecznie, ale bez ambicji gospodarczych.
- Fundacja – jeśli celem jest działalność społeczna bez formalnego członkostwa.
- Grupa nieformalna – najlepsza dla małych inicjatyw bez potrzeby rejestracji.
