Kiedy powstało pierwsze KGW? Historia KGW w Polsce

Koła Gospodyń Wiejskich (KGW) są jedną z najstarszych form organizacji społecznej kobiet na polskiej wsi. Ich historia sięga XIX wieku i łączy w sobie aspekty edukacyjne, społeczne oraz kulturalne. Jakie były początki KGW i jak zmieniały się na przestrzeni lat? Oto krótka historia tych wyjątkowych organizacji.

Pierwsze organizacje kobiece na wsi

Pierwsze inicjatywy zrzeszające kobiety wiejskie pojawiły się w drugiej połowie XIX wieku. Początkowo miały one na celu edukację mieszkańców wsi, promowanie nowoczesnych metod gospodarowania oraz kultywowanie tradycji. W marcu 1866 roku we wsi Piaseczno na Pomorzu Gdańskim powstała organizacja „Towarzystwo Gospodyń”, która uważana jest za jedną z pierwszych form KGW w Polsce.

Za oficjalny początek Kół Gospodyń Wiejskich przyjmuje się jednak 1877 rok, kiedy to Filipina Płaskowicka – nauczycielka i działaczka społeczna – założyła pierwsze formalne KGW we wsi Janisławice pod Skierniewicami. Początkowo organizacja skupiała się na nauczaniu dzieci, a z czasem również dorosłych. W ten sposób KGW stały się ośrodkami edukacyjnymi, które miały ogromny wpływ na rozwój wsi.

KGW w XX wieku – rozwój i popularyzacja

Wraz z odzyskaniem przez Polskę niepodległości w 1918 roku, organizacje kobiece działające na terenach wiejskich przyjęły oficjalnie wspólną nazwę „Koła Gospodyń Wiejskich”. Ich działalność miała charakter elitarny, a członkinie cieszyły się dużym szacunkiem w społeczności.

W okresie dwudziestolecia międzywojennego KGW koncentrowały się na edukacji kobiet w zakresie gospodarstwa domowego, zdrowia, higieny i rękodzieła. Organizowały kursy kulinarne, krawieckie oraz szkolenia dotyczące nowoczesnych metod prowadzenia gospodarstw domowych. Do 1939 roku działało w Polsce około 4 tysięcy KGW, zrzeszających blisko 100 tysięcy kobiet.

Rozkwit KGW w czasach PRL

Po zakończeniu II wojny światowej Koła Gospodyń Wiejskich odgrywały kluczową rolę w rekonstrukcji polskiej wsi. W latach 50. i 60. XX wieku liczba KGW gwałtownie wzrosła – w 1959 roku działało 8378 KGW, a pod koniec lat 80. było ich już ponad 35 tysięcy. W tamtym okresie organizacje te nie tylko propagowały nowoczesne metody gospodarowania, ale również organizowały opiekę dla dzieci w czasie prac polowych, prowadziły kursy gotowania i przetwórstwa oraz współorganizowały lokalne festyny i jarmarki.

Transformacja ustrojowa i nowe wyzwania

Po 1989 roku, wraz z przemianami ustrojowymi, liczba KGW zaczęła maleć. Wynikało to z braku wsparcia instytucjonalnego oraz zmiany modelu życia na wsi. Mimo to wiele kół przetrwało, przekształcając się w stowarzyszenia i organizacje społeczne.

KGW dzisiaj – powrót do korzeni i nowe możliwości

Od 2018 roku KGW mogą korzystać z rządowego wsparcia finansowego, co znacząco wpłynęło na ich rozwój. Współczesne koła nie tylko pielęgnują tradycje ludowe, kulturę i rękodzieło, ale także wspierają przedsiębiorczość kobiet, organizują wydarzenia społeczne i współpracują z samorządami.